SỮA P2 - LÀM THẾ NÀO DỄ TIÊU
SỮA P2 - LÀM THẾ NÀO DỄ TIÊU
Không phủ nhận rằng, sữa động vật hay sữa hạt từ các loại hạt có dầu có rất nhiều dinh dưỡng cần thiết cho con người. Cũng giống như tất cả các thức ăn khác như thịt cá trứng thì sữa dù có bổ cũng có mặt trái của nó. Cả 2 loại sữa là động vật hay sữa hạt từ các hạt có dầu đều có một đặc điểm chung là hàn trệ. Những người bụng yếu, đại tràng phân sống, khi uống sữa bò dù là loại tươi hay bột thì đều dễ bị đi ỉa. Khoa học thì nói do nhiều protein quá nên không hấp thu nổi. Nếu so với thịt thì không biết sữa hay thịt nhiều protein hơn mà sao ăn thịt thì ko bị lạnh bụng đi ỉa? Thực chất thì dược tính của thịt và sữa khác nhau nên nó gây ra các vấn đề như vậy. Không chỉ gây ra vấn đề lạnh bụng, đầy bụng khó tiêu mà còn gia tăng gây ra các chứng ho đờm nhầy viêm hô hấp. Những ai sức khỏe yếu thì nên hạn chế sữa, ăn nó phải tùy thuộc khả năng tiêu hóa, hay tùy xem bụng có đủ “sức lửa” để mà chuyển hóa nó hay không. Nói vậy không có nghĩa là vứt bỏ sữa mà chúng ta cần phải có cách biến đổi nó thành thứ dễ tiêu, có lợi, hạn chế mặt có hại của sữa. Nói về khoa học thì gọi là chuyển biến chất khó tiêu sang dạng dễ tiêu, dễ hấp thu, nói về mặt âm dương thì là làm dương hóa sữa, thay đổi tính chất âm dương của sữa, cả sữa động vật và sữa hạt.
Đối với sữa động vật, mình thấy cách hiệu quả và tốt nhất đó là lên men sữa trong thời gian dài trở thành phô-mai. Khoa học thì cho rằng nhờ các loại chủng vi khuẩn khác nhau mà sữa được biến đổi thành các loại phomai khác nhau. Đúng là như vậy, cũng như khi làm miso hay tamari, các loại nấm khác nhau sẽ cho ra các sản phẩm khác nhau. Nhưng có một thứ cũng tham gia vào quá trình biến đổi mà không khoa học gia nào nói đến. Đó chính là muối. Muối là yếu tố làm dương hóa sữa theo thời gian. Nếu các bạn để ý thì trong hàng trăm loại phô-mai với hàng trăm loại khuẩn hay vùng sản xuất khác nhau, với các bí kíp khác nhau thì phô mai nào cũng có vị mặn, thậm chí là khá mặn. Ngoài ra còn có vị hơi đắng, vị đắng thể hiện tính dương của phomai sau một quá trình biến đổi. Tôi chắc chắn một điều rằng, những ai không hấp thu được sữa, ăn sữa dễ đau bụng đi ngoài thì ăn pho-mai sẽ đỡ hơn nhiều. Ăn phô-mai tốt hơn sữa nhiều vì ngoài vấn đề dễ hấp thu tiêu hóa thì nó không bị hàn trệ như sữa tươi hay sữa bột, không gây ra các chứng ho đờm nhầy, bổ xung thêm các loại men và lợi khuẩn. Có thể coi phô mai trong giới thịt cá giống như là miso tamari trong giới chay tịnh. Nhưng không phải vì thế mà có thể ăn nhiều vì nó quá bổ. Mỗi ngày chỉ nên ăn cỡ 50gram.
Đối với sữa hạt thì mỗi loại hạt lại có cách xử lý riêng. Nó tùy thuộc vào tính chất của hạt đó. Có 2 phạm trù cần quan tâm đó là tính nóng lạnh của hạt và tính chìm hay nổi của năng lượng. Vd ai cũng biết đỗ xanh thì mát, lạnh còn đỗ đỏ hay gạo thì không. Thế nên cách chế biến đỗ xanh khác với đỗ đỏ. Các hạt có tính mát, lạnh như đỗ xanh thì cần phải rang, còn gạo hay đỗ đỏ thì có thể nấu hoặc hấp, không nhất thiết phải rang. Đậu tương thì dù có rang hay là hấp hay nấu thì nó vẫn khó tiêu vì năng lượng của đỗ tương rất chìm, nghĩa là khó tiêu hóa phân giã. Đối với đỗ tương cần có cách chế biến đặc biệt hơn vd lên men thành natto, miso. Đậu đen và đậu xanh đều lạnh nhưng lại khác nhau. Cái lạnh của đậu xanh rất bề nổi, bên ngoài và nông nên rang là có thể an toàn. Đối với đậu đen, cái lạnh chìm sâu ẩn tàng hơn đậu xanh nhiều, nê rang rồi vẫn lạnh, không đủ độ cân bằng, cần phải cho thêm chút gừng nữa mới đủ.
Lấy thêm ví dụ trong lĩnh vực rau củ để các bạn dễ hình dung. Có những loại rau có tính lạnh như rau muống, rau đay, rau cải và có những loại không đến nỗi lạnh như ngọn xu xu, rau bí. Có những thứ có thể ăn sống như xà lách, rau thơm nhưng nhiều loại thì phải nấu. Cái loại ăn sống thì người ta không nấu mà cái loại nấu thì ít khi ăn sống hoặc có ăn sống cũng không ăn nhiều được. Hầu hết các loại quả thì ăn sống luôn. Các loại ăn sống được là loại có năng lượng nổi, bên ngoài, dễ hấp thu, không cần nấu mà vẫn có thể tiêu hóa được. Những loại phải nấu, thậm chí có loại phải nấu lâu vì phải dùng năng lượng của lửa để lôi năng lượng của nó ra ngoài, chứ năng lượng của cơ thể con người thì không đủ. Carot màu đỏ có thể ăn sống được nhưng xu hào thì không nên ăn sống (hoặc phải muối). Sơ sơ về tính chất của hạt là như vậy.
Các loại hạt có tính dầu thì bao giờ cũng đầy bụng khó tiêu như đậu phộng, điều, macca, hạnh nhân, óc chó. Tính khó tiêu vừa là do có tính dầu mà cũng vừa do hạt có tính âm. Nếu đem rang thì khử bớt được tính âm nhưng lại tăng tính dầu, nếu đem hấp luộc nấu thì bớt tính dầu nhưng lại không khử được tính âm. Cách chế biến hợp lý là hấp rồi phơi sấy khô rồi rang lên một chút. Tuy nhiên, cách này thì hạt lại không thơm bằng rang trực tiếp. Hoặc nếu xay sống thì cần phải đun lâu, tuy nhiên sẽ không cảm thấy mát và thơm như là đun sơ qua hoặc thậm chí đun không sôi. Về phần này, chúng ta phải cân đố thôi, vì được cái này mất cái kia. Bạn vẫn có thể áp dụng cách rang hoặc rang sơ để thơm, hoặc đun sơ để mát nhưng như thế sẽ không được dùng quá nhiều vì sẽ làm gánh nặng cho tiêu hóa. Và cho dù các bạn có cách chế biến tốt đi chăng nữa thì các hạt có dầu này cũng không được phép dùng quá nhiều, giới hạn tổng lượng hạt có dầu <50% trong hỗn hợp. Nếu bạn lạm dụng để có độ béo, độ thơm, độ ngậy thì sẽ là gây hại. Chúng ta nên coi hạt có dầu giống như thịt cá vậy, chỉ nên chiếm 1 phần nhỏ để tạo cảm giác thơm ngon chứ không phải vì nó bổ mà ăn nấy được. Cái thứ này không thể tham nấy được đâu. Tiếc là ngày nay, cả người dùng lẫn người bán đều chạy theo hương vị mà lạm dụng các thức béo và thơm và có tư tưởng bổ nên ăn nấy được. Có những công thức sữa hạt có dầu chiếm đến 80%. Sự đời từ xưa đến nay cái ngon thì không tốt mà cái tốt thì lại chả ngon. Với người dùng thì phải lựa chọn cho mình thôi còn với người sx thì phải biết điểm cân bằng nào là hợp lý để ngon mà lại không hại.
Cũng có một cách hay để có thể vừa ngon bổ và tốt đối với các loại hạt có dầu đó là đem chúng làm thành phomai hạt. Nó dễ tiêu, nhiều dinh dưỡng và bớt hại, cũng ăn rất ngon. Công thức và cách làm các bạn có thể search trên mạng. Tuy nhiên mỗi người có những bí quyết riêng. Cách làm này giúp hạt không bị dầu, hạt trở nên dễ tiêu nhờ đã được lên men, câu chuyện cũng không khác gì phomai từ sữa động vật. Loại này có thể dùng ăn chơi như bánh, cũng có thể dùng làm thức ăn với cơm, giúp người ăn chay bổ xung dinh dưỡng và người ăn mặn bớt ăn thịt cá đi. Với loại này, mình khuyến cáo nên thêm 1 chút dấm mơ muối lâu năm.
Về công thức sữa hạt, hầu hết mọi người đều loại bỏ gạo khỏi sữa hạt. Điều này rất sai lầm. Cơm tẻ là mẹ ruột. Gạo lẽ ra là một thành phần chính. Nhưng vì mọi người chạy theo hương vị và bổ mà không biết thế nào mới là tốt. Điểm đó mọi ng cần lưu ý, Xa hơn, thì cần tính đến vấn đề âm dương. VD nếu bạn cho hạt dẻ nhiều, thì ăn sẽ bị đánh dắm do hạt dẻ vốn tính âm. Để khử cái đó thì cần thêm đỗ xanh.