Sau vụ giật tít câu like thì thấy phải đăng đàn viết bài dài. Mà tôi biết viết dài thì chả ai đọc. Giật tít cũng có cái tốt là mọi ng nhao nhao vô phản biện, chửi bới, hỏi han nên nó xôm và vì thế mà tôi cũng phải nghĩ sâu hơn về vấn đề mọi người cm, làm thế nào để cho mọi người rõ. Tuy vậy, việc ăn gạch đá thì chả có ai thích. Tương lai tôi chỉ giật tít về buổi zoom có phí cho ai thực sự muốn tìm hiểu. Đa phần những người ném đá đều là người ko muốn nghe, có nói đúng nói có ích thì họ cũng chả muốn nghe vì họ biết hết rồi. 

Để nói về việc dùng gừng chữa lạnh người lạnh tay chân hay huyết áp thấp thì trước tiên phải hiểu vì sao người lạnh. Nếu ko hiểu vì sao người lạnh thì dùng gì cũng trượt. Ko hiểu mà cứ dùng thì gọi là dùng bừa, nhắm mắt cua chân, liều mạng. Mà dân VN liều mạng quen rồi. Tôi ngày xưa cũng liều mạng lắm, vừa liều vừa to mồm. Sau đó là phải hiểu tính vị của gừng, các loại gừng, trong trường hợp nào thì dùng như nào. Nói đến đây chắc hầu hết mọi người nản. Chả có ai hiểu được như vậy. Nên nói chung thôi cứ dùng đại đi, đợi đến khi nào mới hiểu. 

Trước khi vào bài, tôi phải ghi câu này và nhấn mạnh rằng mọi người hãy phân biệt được sự khác nhau 2 điều này ❤️tôi không nói "gừng lạnh" mà tôi nói "gừng làm lạnh". Nghĩa là "gừng ôn ấm" nhưng "gừng có làm lạnh người"❤️

Người lạnh, tay chân lạnh trước hết là do khí huyết không đủ. Khí huyết không đủ đa phần là do tỳ hư, thận kém mà ở đây là tỳ thận dương. Tỳ (dương) tốt thì chức năng chuyển hoá thức ăn tốt, từ đó khí huyết mới được sinh ra đầy đủ. Thận (dương) tốt thì 12 kinh mạch đều được ôn ấm, kinh mạch được lưu thông tốt. Vậy thì gừng, kể cả gừng muối hay gừng đường hay gừng mật ong hay những thứ bạn đang dùng có làm cho tỳ thận khoẻ lên được không? Khí huyết có được đầy đặn (bồi bổ) hơn không? Gừng có chức năng đó hay không. Không!

Vậy gừng có tính chất gì? 

Trước hết cần phân biệt các loại gừng, ít nhất là chia ra 2 loại sinh khương & can khương với tính chất rất khác nhau. 

Sinh khương là gừng tươi, có tính phát hãn giải biểu, làm mở da lông, thoát mồ hôi nhờ đó mà đẩy phong hàn tà ra để giải cảm, đồng thời thoát luôn cả khí, thoát cả nhiệt nên chuyên dùng giải cảm. Không bao giờ có chuyện chỉ đẩy thoát mỗi hàn tà mà ko kèm cả chính khí. Nếu dùng sinh khương để uống, dù là uống với muối hay đường đều gây phát hãn giải biểu. Nếu dùng lâu ắt sẽ hại. 

Sinh khương thường dùng để giải cảm, cần cái mạnh bạo để đẩy phong hàn tà khí ra vì thế mọi ng thấy ấm, gừng giúp ấm nóng trong TH này không sai. Nhưng việc dùng chữa cảm chỉ dùng 1-2 lần, ko ai dùng lâu dài hàng ngày. Phải nhớ rằng phong hàn thoát luôn đi kèm chính khí thoát. Vì thế sẽ làm lạnh là chắc chắn. Để chứng nghiệm điều này đơn giản thôi. Hãy quan sát sau khi uống gừng hoặc ăn ớt, sau khi toát mồ hôi xong thì lạnh hay ấm? Chính khí thoát mất, nhiệt mất, tân dịch mất thì lấy đâu ra mà ấm. Người nào nói gừng (tươi) ấm là người chỉ biết một mặt mà không biết mặt còn lại.

Sinh khương thường dùng trong chế biến thức ăn để cân bằng âm dương, cho vào các loại rau củ lạnh, trệ khí để làm ấm dễ tiêu. TH này cho ít và cân bằng với thức ăn, không gây hại gì nên thôi ko bàn nhiều.

Can khương là gừng khô, hoặc ổi khương (gừng nướng) hoặc nói chung là gừng đã qua chế biến nhiệt bao gồm cả trà gừng, mứt gừng, thì tính thăng phát hãn giải biểu, tính tả mất đi nhiều nhưng k mất hoàn toàn. Tính khí của can khương hay ổi khương có trầm chìm liễm hơn, mức gây mất chính khí giảm nhiều so với gừng tươi nhưng vẫn mạnh, vẫn gây phát hãn giải biểu chứ không phải ko có. Ngay cả khi dùng thán khương (gừng sao đen) là loại nhẹ nhất, gần như mất hết tính phát hãn mà nếu dùng 1 mình thì cũng chỉ dùng 1-2 lần chứ k ai dùng nhiều. Thực tế thì không ai dùng 1 mình gừng, kể cả thán khương. Lý do là vì gừng là vị thuần dương và có tính tả nên nó sẽ phá hoại khí huyết, phần âm, tân dịch. Dùng gừng không thì giống như dùng con thú hoang chưa được thuần hoá thì nó sẽ phá phách. Tối thiểu thì người ta dùng gừng với mật để tăng tính bổ và hãm bớt sự mạnh bạo lại vd mứt gừng. Mặc dù vậy vẫn cứ hại. 

Cái hại của gừng chính là khả năng làm nóng, làm ấm. Nghe thật khó chấp nhận! Cái tốt của gừng cũng chính là khả năng làm nóng ấm. Vấn đề là bạn dùng nó như nào mà thôi. 

Mứt gừng hay gừng mật ong, nói chung các loại mà gừng là chính thì chỉ dùng như là một thứ phòng chống cảm lạnh, tụt huyết áp. Ăn miếng mứt gừng để gừng lôi chính khí ra ngoài hoá thành nhiệt để tăng vệ khí nên để lạnh không nhập vô. Cái chống được lạnh đó là chính khí của chúng ta, là máu của chúng ta chứ không phải gừng. Gừng chỉ là thằng rút máu của chúng ta ra ngoài để dùng. Vì thế, đừng nghĩ ấm là tốt. Mỗi lần ấm là một lần mất máu. Có người nói, dùng gừng phải dùng cùng mật cùng đường thì mới có nhiệt có năng lượng, điều này đúng nhưng chưa đúng bản chất. Cái đường đó phải được chuyển hóa mới thành nhiệt được chứ nhiệt ko nằm ở đường. Nếu bạn cho người sắp chết uống đường gừng thì nó vẫn lạnh ngắt mà thôi. Vì thứ nhất, ko có sự chuyển hóa, thứ 2 không còn chính khí để mà hoá ra nhiệt. 

Gừng làm cho nóng người là vì làm hoạt khí, làm cho khí nó chạy nên sinh nhiệt. Nhiệt hay ấm đó là do khí hành, khí chạy. Mà khi khí hoạt hay hành thì có nghĩa là tán là động = mất khí. Càng hành khí, càng hoạt khí thì càng mất khí. Đó là lý do khi nóng thì lạnh đang chờ. Uống rượu, ăn ớt sẽ thấy ngay. Thế mới nói nhiệt đó là từ máu huyết mà sinh ra nên mới nói rút máu ra để làm ấm. Cái ấm nóng khi dùng gừng là do khí chạy, khí hết chạy thì hết nóng. Nên cái nóng mà gừng đem lại là cái nóng tạm thời, cái nóng giả, cái nóng không bền. Tôi đố ai dùng gừng mà hết lạnh tay chân hay huyết áp hết thấp một cách lâu dài. Còn dùng còn có tác dụng mà hết dùng lại về Mo thậm chí về âm. Âm là vì nó làm hại khí huyết. Ko bền là vì nó ko bồi bổ khí huyết. 

Việc dùng với đường thì có bù lại phần nào nhưng nói chung thì miếng mứt gừng thì cay vẫn gấp mấy lần ngọt, nghĩa là bù k bao nhiêu so với mất. Mứt gừng người ta k làm để bồi bổ hay để chữa tay chân lạnh mà để ấm người phòng hàn nhập vd ra đường hoặc mới đi lạnh về hoặc dùng ăn khi uống trà để cân bằng lại cái lạnh của trà và người ta cũng dùng 1-2 miếng, lượng đó cũng không đủ để chữa cái j cả. 

Việc uống gừng đường hay gừng muối thì thế nào. Trong app tôi đã viết những vde này rồi, cả việc đánh gừng ngâm chân ngâm người bằng gừng, nay nói thêm một khía cạnh khác. 

Gừng, bản thân nó ko có tính bổ mà thiên về tả, kể cả can khương. Ai nói nó bổ khí là hoàn toàn nhầm. Dù sách có nói bổ khí thì cũng không có nghĩa là bổ bền vững mà chỉ như chất kích thích, hết là mất. Bổ có nghĩa là làm đầy, bồi bổ thêm và giữ được lâu dài không mất, nếu không chỉ là chất kích tạm thời. Bổ có nghĩa là làm đầy, bồi bổ thêm. Gừng chỉ làm hành khí hoạt khí, đồng nghĩa làm tán khí, mất khí chứ ko bổ. Gừng chỉ dùng như một chất dẫn, một chất xúc tác, chỉ là tá sứ (ko phải quân thần) trong các bài thuốc bổ, chỉ dùng một lượng rất nhỏ trong bài thuốc. Không có một bài thuốc bổ đông y nào mà gừng lại là chính. Chỉ có mấy lý thuyết ko thuộc đông y mới đi dùng gừng, quế uống để mong ấm người ấm tay chân. Gừng, quế nhiều thì khí huyết bị phá ngay lập tức vì gừng là vị thuần dương. Nó không khác gì lửa đi đến đâu thì mọi thứ cháy rụi đến đó. Dùng gừng bắt buộc phải có âm có bổ để cân bằng, thậm chí là nhiều âm nhiều bổ mới cân nổi, gừng chỉ là phụ, chỉ như chất xúc tác. Chỉ có người không hiểu gì về đông y, không hiểu gì về cân bằng âm dương mới uống gừng (dù gừng muối hay gừng đường - lượng gừng là chính) để chữa lạnh người lạnh tay chân. Đừng để đến khi khi âm hư, tân dịch kiệt thì mới nhận ra. 

Dụng dương nhiều thì âm mất. Chưa cần phải những thứ cay nóng như gừng (thuần dương) đâu, những người theo thực dưỡng một cách cực đoan, thường trọng dương, lúc nào cũng chọn ăn dương, dương là trên hết, ăn nhiều gạo lứt, mơ muối, tamari, đồ rang, chè cành ... nên người gầy xạm khô đét. Khi âm mất thì dương không được bao bọc bảo vệ nên mất theo, cuối cùng cả âm dương đều mất. 

Nếu ai đã từng hấp gừng - ninh gừng- sao gừng cả 1 nồi  1 chảo sẽ thấy được sức ly tâm, công phá hay tính tả của gừng mạnh cỡ nào. Đến gần nồi gừng hay chảo gừng rang là không chịu nổi, rất khó chịu người, hơi gừng bốc lên ho sặc sụa. Mình ăn uống bình thường sẽ k cảm nhận được hết sức mạnh tiềm ẩn của gừng. Có thể nói là thổi bay khí huyết. Một thứ mạnh bạo như vậy nếu dùng bừa thì nó sẽ phá như nào.

Lại nói thêm về mùa đông, có câu "đông ăn củ cải - hạ ăn gừng". Đông ăn củ cải là để liễm khí, khí cần tĩnh tàng, không tán loạn, không thăng phát ra ngoài. Khi đông đến, ta cần chú trọng vào việc dưỡng âm, giữ gìn âm huyết trong cơ thể. Và có câu "đông dưỡng âm - hạ dưỡng dương". Dưỡng âm không phải là bổ sung, mà là ngăn ngừa sự hao tổn âm huyết quá mức, cần tránh ăn những thực phẩm cay nóng làm tổn hại âm huyết. Như vậy việc dùng nhiều gừng vào mùa đông là nghịch cả âm dương. Ở đây không phải là k dùng mà dùng trong ăn uống cân bằng ok, dùng nhiều là uống gừng để làm người ấm là hại. Vde "đông dưỡng âm - hạ dưỡng dương" cũng đã viết trong app từ rất lâu. 

Trạng Down
Các bài viết đầy đủ được đăng trong app Bí Mật Thực Dưỡng Tải app trên Appstore hoặc CHPlay.